
Door Jurrien H. Boiten
Wanneer 4 mei nadert, wordt bij mij de herinnering aan mijn grootvader altijd weer sterker: een verzetsman uit Assen, opgepakt door de Duitsers in juni 1942. Omgekomen op 3 maart 1945 in de buurt van Nordhausen tijdens één van die ellendige tochten waarmee de Duitsers hun slachtoffers versleepten van het ene concentratiekamp naar het andere, op de vlucht voor de Russen.
Op 4 mei laat ik dan ook alle aandacht van de media voor de gebeurtenissen maar over me heen komen. En telkens weer, als een mantra, klinkt in alle verscheidenheid toch dezelfde boodschap: zij stierven voor onze vrijheid. Koester daarom die vrijheid. Het woord vrijheid klinkt dan in overdrachtelijke zin als fraai gekalligrafeerd in hoofdletters.
Betekent vrijheid nog altijd hetzelfde?
Maar heeft die zo beleden vrijheid, dat woord wat door iedereen gisteren in de mond is genomen, nog wel dezelfde betekenis als de vrijheid waaraan de verzetsmensen dachten toen ze voor het vuurpeloton stonden? Is het de vrijheid waarover de concentratiekampgevangenen spraken, wanneer ze het hadden over de periode die zou volgen als de Duitsers waren verslagen? Is het de vrijheid die door het Nederlandse volk werd beleefd toen de Duitsers hadden gecapituleerd?
We werden eergisteren op de Dam toegesproken door premier Rutte die herinneringen doorgaf. Herinneringen omdat -zo zei hij: “Ze een machtig wapen zijn in de strijd tegen onvrijheid en onrecht, die altijd en overal gevoerd moet worden. Ook in het hier en nu. Ook in Nederland. Want achter elke uiting van antisemitisme, achter elke vorm van extremisme die onze vrijheid ontkent, achter elke daad van geweld die het fundament van onze rechtstaat aantast, dreigen nog steeds die woorden van toen. ‘Wij hebben de hel gezien.”
De gedachtenis verandert
Dat zijn prachtige woorden maar wie ze op zich in laat werken, herkent de armoede. Herinneringen vervagen namenlijk. Herinneringen worden opgevolgd door andere herinneringen. Nieuwe herinneringen worden gecreëerd. Dat zei premier Rutte gisteren ook: “Ook vandaag, op 4 mei, geven wij persoonlijke ervaringen en herinneringen door en creëren wij nieuwe.”
Soms worden ze valselijk toegevoegd. Denk hierbij aan het halfstok hangen van de Marokkaanse vlag in Utrecht. Er is geen enkele Marokkaanse soldaat die ooit voet op Nederlandse bodem heeft gezet. Er is er nooit één in Nederland gesneuveld. Een valse herinnering wordt gecreëerd. Waarom?
Lees verder Herdenken wij dezelfde vrijheid? →
Bron: De Nieuwe Realist